Οι 4 τύποι δοντιών και οι διαφορές τους! Κάθε τύπος δοντιού έχει ελαφρώς διαφορετικό σχήμα από τα υπόλοιπα και επιτελεί διαφορετική δουλειά, αφου η ανατομια και η μορφολογία του καθε δοντιου ειναι διαφορετικη.
Τα δόντια και η αρχιτεκτονική του στόματός μας είναι δύο παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο στη μάσηση, στη φώνηση και στη γενικότερη στοματική υγεία μας. Δυστυχώς , οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν την ύπαρξη και τη διατήρηση των δοντιών τους ως κάτι δεδομένο μέχρι κάτι να πάει στραβά! Τα δόντια μας παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη μάσηση και τη χώνεψη της τροφής. Χωρίς αυτά η άρθρωση μας θα ήταν προβληματική και σίγουρα η ψυχολογία μας πεσμένη… Για να δούμε πόσα γνωρίζετε για τα δόντια σας;!
Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΔΟΝΤΙΩΝ
- Όλοι οι άνθρωποι (εκτός πολύ σπάνιων και συγκεκριμένων συνδρόμων) διαθέτουμε «2 σετ» δοντιών : τα νεογιλά δόντια (ή αλλιώς παιδικά) και τα μόνιμα δόντια (ή αλλιώς ενήλικα). Και οι 2 ομάδες δοντιών είναι εξίσου σημαντικές και αναπτύσσονται σε στάδια. Εάν και η περίοδος εμφάνισής τους είναι διαφορετική ο μηχανισμός ανάπτυξής τους είναι παρόμοιος.
- Σύμφωνα με μελέτες τα δόντια τείνουν να ανατείλουν (να εμφανίζονται δηλαδή στη στοματική κοιλότητα) με συμμετρικότητα. Για παράδειγμα, ο πρώτος γομφίος πάνω αριστερά θα ανατείλει σχεδόν το ίδιο χρονικό διάστημα με τον αντίστοιχο στα δεξιά.
- Η ανάπτυξη των δοντιών ξεκινάει πολύ πριν αυτά γίνουν ορατά στο στόμα μας. Συχνά το πρώτο δοντάκι μας κάνει την εμφάνισή του περίπου μετά την ολοκλήρωση των πρώτων 6 μηνών της ζωής μας. Η δημιουργία και η ανάπτυξη όμως των νεογιλών (αλλά και των μόνιμων δοντιών) δοντιών γίνεται περίπου στο δεύτερο τρίμηνο της κύησης.
- Η μύλη ενός δοντιού σχηματίζεται πρώτη και έπειτα ακολουθούν οι ρίζες, των οποίων η ανάπτυξη συνεχίζεται και μετά την εμφάνιση του δοντιού μέσα στη στοματική κοιλότητα.
- Η εμφάνιση των νεογιλών δοντιών ξεκινά συνήθως από την ηλικία των 6 μηνών και παραμένουν στη στοματική κοιλότητα μέχρι την ηλικία των 6 ετών. Ανάμεσα στην ηλικία των 6 με 12 ετών τα νεογιλά δόντια αρχίζουν να «πέφτουν» για να ξεκινήσει η εμφάνιση των μόνιμων δοντιών. Η περίοδος όπου στη στοματική κοιλότητα συνυπάρχουν νεογιλά και μόνιμα δόντια ονομάζεται μεικτή οδοντοφυία.
- Τα μόνιμα δόντια ξεκινούν να ανατέλλουν μεταξύ 6 με 14 ετών. Αρκετοί ενήλικες έχουν τελικά 32 δόντια (γιατί διαθέτουν και 3ους γομφίους κάτι που δεν συμβαίνει σε όλους μας!)
ΤΑ ΜΕΡΗ ΕΝΟΣ ΔΟΝΤΙΟΥ
Ένα δόντι απαρτίζεται από 2 βασικά μέρη : τη μύλη, το λευκό τμήμα του δοντιού που είναι ορατό στη στοματική κοιλότητα, και τη ρίζα, την οποία δεν μπορούμε να δούμε αφού βρίσκεται μέσα στο οστό της γνάθου κάτω από τα ούλα. Οι ρίζες συμβάλουν στη συγκράτηση των δοντιών στη θέση τους. Κάθε δόντι αποτελείται από 4 διαφορετικά συστατικά και το καθένα κάνει κάτι διαφορετικό.
ΑΔΑΜΑΝΤΙΝΗ : Η αδαμαντίνη είναι «το λευκό κομμάτι» των δοντιών, είναι η ουσία που καλύπτει τη μύλη των δοντιών. Αποτελεί μια πάρα πολύ σκληρή ουσία , σκληρότερη και από τα οστά, η οποία προστατεύει τους υπόλοιπους ιστούς του δοντιού. Η αδαμαντίνη απαρτίζεται από υδροξυαπατίτη, φώσφορο και ασβέστιο.
ΟΔΟΝΤΙΝΗ : Ακριβώς κάτω από την αδαμαντίνη βρίσκεται η οδοντίνη, η οποία είναι πιο μαλακή από την αδαμαντίνη και για αυτό το λόγο οι τερηδόνες που εκτείνονται μέχρι την οδοντίνη είναι ανησυχητικές.
ΟΣΤΕΪΝΗ : Η οστείνη περιβάλει τη ρίζα του δοντιού και βοηθάει στη δυνατή πρόσφυση του με το οστό της γνάθου. Είναι μαλακότερη από τις δύο προηγούμενες ουσίες και πολύ πιο ευάλωτη στην τερηδόνα. Ο καλύτερος τρόπος να προφυλάξουμε την οστείνη από την τερηδόνα είναι διαφυλάσσοντας την υγεία των ούλων μας. Εάν αυτό δεν συμβεί τα ούλα και το οστό κατ’επέκτασιν συρρικνώνονται με αποτέλεσμα να εκτείθεται στο στοματικό περιβάλλον η οστείνη και να προσβάλλεται από τερηδόνα και πλάκα.
ΠΟΛΦΟΣ : Ο πολφός (ή αλλιώς το νεύρο του δοντιού) βρίσκεται στο κέντρο του δοντιού και αποτελείται από αιμοφόρα αγγεία, νευρικές απολήξεις και άλλους ιστούς οι οποίοι μεταφέρουν ερεθίσματα στο δόντι.
ΤΥΠΟΙ ΔΟΝΤΙΩΝ ΚΑΙ ΤΙ ΚΑΝΟΥΝ
Τα δόντια μας βοηθούν να μασήσουμε καλά την τροφή μας έτσι ώστε να μπορούμε να την χωνέψουμε πιο εύκολα. Κάθε τύπος δοντιού διαφέρει ελαφρώς στο σχήμα από τους άλλους και επιτελεί διαφορετική «δουλειά». Οι τύποι των δοντιών είναι :
ΤΟΜΕΙΣ : οι τομείς είναι τα 8 πρόσθια δόντια μας (4 στην άνω γνάθο και 4 στην κάτω). Με αυτά τα δόντια συνήθως δαγκώνουμε! Οι τομείς είναι τα πρώτα δόντια που ανατέλλουν – είτε πρόκειται για τους νεογιλούς είτε για τους μόνιμους.
ΚΥΝΟΔΟΝΤΕΣ : διαθέτουμε 4 κυνόδοντες οι οποίοι βρίσκονται ακριβώς μετά τους τομείς. Είναι από τα πιο κοφτερά δόντια και βοηθούν στο τεμαχισμό και στην κατάτμηση της τροφής. Οι νεογιλοί κυνόδοντες εμφανίζονται στην ηλικία των 16 με 20 μηνών. Οι μόνιμοι κάτω κυνόδοντες εμφανίζονται στην ηλικία των 9 με 10 ετών ενώ οι άνω μεταξύ 11 με 12.
ΠΡΟΓΟΜΦΙΟΙ : οι προγόμφιοι χρησιμοποιούνται για τη μάσηση και λειοτρίβηση της τροφής. Συνήθως, έχουμε 2 προγόμφιους σε κάθε πλευρά (πάνω και κάτω). Στα νεογιλά δόντια δεν υπάρχουν προγόμφιοι. Οι προγόμφιοι εμφανίζονται περίπου στην ηλικία των 11 με 14 ετών.
ΓΟΜΦΙΟΙ : οι γομφίοι (ή αλλιώς τραπεζίτες) χρησιμοποιούνται επίσης για τη μάσηση και τη λειοτρίβηση της τροφής. Οι πρώτοι γομφίοι εμφανίζονται στην ηλικία των 6 ετών και δεν αντικαθιστούν κανένα δόντι, ανατέλλουν πίσω από τελευταίο νεογιλό δοντάκι.
3οι ΓΟΜΦΙΟΙ : οι τρίτοι γομφίοι είναι επίσης γνωστοί και ως φρονιμίτες. Πρόκειται για τα δόντια που αναπτύσσονται τελευταία στη σειρά και ανατέλλουν περίπου στην ηλικία των 18 με 20 ετών. Πολλοί άνθρωποι πλέον δεν αναπτύσσουν 3ους γομφίους καθώς το ανθρώπινο είδος εξελίσσεται. Συνήθως οι τρίτοι γομφίοι εξάγονται διότι είτε τερηδονίζονται πολύ νωρίς είτε γιατί δεν καταφέρνουν να ανατείλουν και παραμένουν έγκλειστοι ή ημιέγκλειστοι.
Τα δόντια μας είναι πολύ σημαντικά και δεν θα πρέπει να τα θεωρούμε δεδομένα. Θα πρέπει να τα βουρτσίζουμε καθημερινά, να εφαρμόζουμε μεσοδόντιο καθαρισμό, να μην καπνίζουμε και να τρώμε υγιεινά αποφεύγοντας τη ζάχαρη. Και φυσικά να επισκεπτόμαστε τον οδοντίατρό μας τουλάχιστον 1 φορά το χρόνο!