Το άρθρο είναι εξευγενισμένη μετάφραση του https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6167093/
ΠΑΝΤΑ να συμβουλεύεστε τον θεράποντα ιατρό και οδοντίατρο σας.
Περιοδοντική θεραπεία και ακτινοθεραπεία
Η ακτινοθεραπεία αποτελεί μια από τις επιλέξιμες θεραπείες για την αντιμετώπιση του καρκίνου στη κεφαλή και στο τράχηλο και χρησιμοποιείται επίσης σαν συμπληρωματική θεραπεία παράλληλα με τη χημειοθεραπεία με σκοπό την μείωση καρκινικών όγκων. Η διαχείριση και το «κουράρισμα» ασθενών που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία είναι μια πρόκληση για τους θεράποντες και φυσικά και για τους οδοντιάτρους. Υπάρχουν αρκετές δυσάρεστες επιπτώσεις της ακτινοθεραπείας που αφορούν τη στοματική κοιλότητα, οι οποίες όμως έχουν δευτερογενή ή μεθύστερη εμφάνιση, όπως η ξηροστομία, η στοματίτιδα, η απώλεια γεύσης, η περιοδοντική νόσος, η εμφάνιση τερηδόνας στα δόντια, οι ελκονεκρωτικές παθήσεις των βλεννογόνων και η οστεονέκρωση.
Οι ασθενείς που έχουν λάβει ακτινοθεραπεία στη κεφαλή και στο τράχηλο έχουν αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν εκτεταμένες τερηδόνες και περιοδοντική νόσο λόγω της δραματικής μείωσης του σάλιου στη στοματική κοιλότητα. Η βαρύτητα της εμφανιζόμενης περιοδοντικής νόσου εξαρτάται αφενός από τη πρωτέρα κατάσταση του περιοδοντίου και αφετέρου από τη δόση της ακτινοθεραπείας που έλαβε ο ασθενής. Δυστυχώς, η επιδείνωση της περιοδοντικής νόσου μετά την ακτινοθεραπεία συχνά οδηγεί σε εξαγωγές δοντιών με κίνδυνο μια επικείμενη οστεονέκρωση. Οι πιθανότητες οστεονέκρωσης αυξάνουν λόγω της κυτταρικής αλλαγής και της μειωμένης αιμάτωσης της περιοχής μετά την ακτινοθεραπεία.
Ο μόνος τρόπος αποφυγής όλων των παραπάνω είναι η σωστή στοματική υγιεινή, η οποία όμως θα πρέπει να έχει εδραιωθεί αρκετά πριν την ακτινοθεραπεία. Η εξέταση της στοματικής κοιλότητας, των δοντιών και του περιοδοντίου πριν την έναρξη της ακτινοθεραπείας θεωρείται απαραίτητη. Η στοματική και περιοδοντική φροντίδα θα πρέπει να υψηλή και πριν και κατά τη διάρκεια αλλά και μετά το πέρας της ακτινοθεραπείας.
Πριν την ακτινοθεραπεία
Τι είναι σημαντικό να αξιολογήσουμε?
Πριν την ακτινοθεραπεία θα πρέπει να γίνει προσεκτικός στοματικός, ακτινογραφικός (πανοραμική ακτινογραφία) και περιοδοντικός έλεγχος του ασθενούς και θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την αποφυγή επιδείνωσης της περιοδοντικής κατάστασης του ασθενούς. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι κάποια δόντια τα οποία υπό άλλες συνθήκες να θεωρούνταν ότι έχουν μέτρια πρόγνωση να πρέπει να εξαχθούν (εξάγονται δόντια που έχουν κακή πρόγνωση σε φυσιολογικές συνθήκες). Η επιβάρυνση του περιοδοντίου είναι σοβαρότερη από την πλευρά που θα γίνει η ακτινοβόληση, ένα ακόμα στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπόψιν. Επίσης, δόντια με κύστη λόγω αποτυχημένης ενδοδοντικής θεραπείας θα πρέπει επίσης να εξάγονται ή αν δεν είναι πολύ προχωρημένη η βλάβη να γίνεται επανάληψη της ενδοδοντικής θεραπείας, γιατί αποτελούν περιοχές αυξημένου κινδύνου για εμφάνιση οστεονέκρωσης.
Περιοδοντική θεραπεία
Η περιοδοντική νόσος είναι μια πολυπαραγοντική νόσος και συσχετίζεται με την απώλεια των περιοδοντικών ιστών και του οστού των γνάθων. Ο σκοπός της περιοδοντικής θεραπείας είναι να περιορίσει τα βακτήρια από την προσβεβλημένη ριζική επιφάνεια. Αθεράπευτη περιοδοντική νόσος μέσης βαρύτητας έχει δειχθεί ότι συσχετίζεται στενά με την εμφάνιση οστεονέκρωσης μετά την ακτινοθεραπεία.
Ο σχολαστικός καθαρισμός των δοντιών από τον οδοντίατρο θα πρέπει να είναι υποχρεωτική για όλους τους ασθενείς – είτε παρουσιάζουν προβλήματα περιοδοντίτιδας είτε όχι – που πρόκειται να λάβουν ακτινοθεραπεία.
Κατά τη διάρκεια της ακτινοθεραπείας
Έρευνες έχουν δείξει ότι λόγω της διαφορετικής αιμάτωσης της ακτινοβολημένης περιοχής καθώς και της μειωμένης ποσότητας του σάλιου παρατηρείται επιβάρυνση του περιοδοντίου όπως υφίζηση ούλων, αιμορραγία…
Μετά την ακτινοθεραπεία
Η σχολαστική και καθημερινή στοματική υγιεινή πρέπει να εδραιωθεί οπωσδήποτε! Θα πρέπει να αποφεύγεται η συσσώρευση πλάκας στη στοματική κοιλότητα καθώς επίσης και η κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα. Προτείνετε η χρήση μαλακής οδοντόβουρτσας όπως και σκευασμάτων με υψηλή περιεκτικότητα σε φθόριο. Ο μεσοδόντιος καθαρισμός (είτε με νήμα είτε με μεσοδόντια βουρτσάκια) όπως και ο σωστός τρόπος βουρτσίσματος (τεχνική Bass) θεωρείται ότι έχουν υιοθετηθεί αρκετά πριν την ακτινοθεραπεία. Επίσης, προϊόντα τεχνητού σάλιου βοηθούν αρκετούς ασθενείς να ξεπεράσουν τα συμπτώματα της ξηροστομίας.
